Rak piersi jest jednym z najczęściej diagnozowanych typów nowotworów na świecie, a ryzyko zachorowania na niego jest znacznie większe u kobiet niż u mężczyzn. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) szacuje, że każdego roku rozpoznaje się ponad 2 miliony nowych przypadków raka piersi, a liczba ta stale rośnie. Dlaczego jednak rak piersi jest tak powszechny i jakie są główne czynniki wpływające na tę wysoką częstość występowania?
1. Poziom hormonów
Jednym z głównych czynników związanych z występowaniem raka piersi jest poziom hormonów. Estrogen i progesteron to dwa główne hormony żeńskie regulujące cykl menstruacyjny i ciążę. Hormony te mogą wpływać na komórki piersi, a długotrwałe narażenie na hormony może zwiększać ryzyko zachorowania na raka. Dotyczy to szczególnie kobiet, które:
- Początek miesiączki w bardzo młodym wieku (przed 12. rokiem życia),
- Pojawienie się menopauzy w późniejszym wieku (po 55. roku życia),
- Ciąża w późniejszym wieku lub życie bez dzieci,
- Nie należy stosować antykoncepcji hormonalnej ani terapii zastępczej zawierającej estrogeny.
Badania pokazują, że długotrwałe narażenie na hormon estrogen może stymulować wzrost komórek piersi, co zwiększa ryzyko raka. U kobiet, które zachodzą wcześniej w ciążę i częściej karmią piersią, ryzyko zachorowania na raka piersi jest mniejsze, ponieważ ciąża i laktacja zmniejszają długotrwały wpływ estrogenów na komórki piersi.
2. Czy bezdzietne kobiety są bardziej narażone na raka piersi?
Kobiety, które nie rodziły lub których dzieci nie były karmione piersią, mogą w rzeczywistości być obarczone większym ryzykiem raka piersi. Wynika to z długotrwałego działania estrogenów na komórki piersi. Ciąża i laktacja znacząco zmniejszają działanie tego hormonu. W czasie ciąży komórki piersi przechodzą zmiany strukturalne, które czynią je mniej podatnymi na raka. Laktacja z kolei zmniejsza wpływ estrogenów na komórki piersi, gdyż w tym czasie organizm wytwarza inne hormony, które zmniejszają ryzyko zachorowania na raka.
Dlatego kobiety, które nigdy nie były w ciąży lub których dzieci nie były karmione piersią, są narażone na dłuższą ekspozycję na estrogeny, co może zwiększać ryzyko zachorowania na raka. Dodatkowo kobiety, które odkładają ciążę na późniejszy wiek lub decydują się na życie bez dzieci, są narażone na dłuższą miesiączkę, co również zwiększa ekspozycję tych hormonów na komórki piersi, przyczyniając się do ewentualnego rozwoju nowotworu.
3. Czynniki genetyczne
Około 5–10% przypadków raka piersi ma podłoże genetyczne. Oznacza to, że niektóre kobiety rodzą się z mutacjami genetycznymi, które zwiększają ryzyko zachorowania na raka piersi. Dwie najczęstsze mutacje to BRCA1 i BRCA2. Mutacje te znacząco zwiększają ryzyko zachorowania na raka zarówno piersi, jak i jajników. Kobiety z tymi mutacjami genetycznymi mają aż do 80% ryzyka zachorowania na raka piersi w ciągu swojego życia.
Historia rodziny jest ważna. Jeśli jedna z najbliższych krewnych (babcia, matka, siostra) chorowała na raka piersi, ryzyko zachorowania na tę chorobę również dotyczy pozostałych członków rodziny.
4. Wiek i styl życia
Wiek jest jednym z najważniejszych czynników ryzyka raka piersi. Większość kobiet, u których zdiagnozowano raka piersi, to kobiety po 50. roku życia, co pokazuje, że ryzyko zachorowania na raka piersi wzrasta wraz z wiekiem. Kobiety w wieku 60+ są bardziej podatne na tę chorobę niż kobiety młodsze.
Z kolei styl życia może również wpływać na ryzyko raka piersi. Na przykład:
- Spożywanie alkoholu: Badania pokazują, że spożywanie alkoholu, nawet w małych ilościach, może zwiększać ryzyko raka piersi, ponieważ alkohol może zwiększać poziom estrogenów, które sprzyjają rozwojowi komórek nowotworowych.
- Aktywność fizyczna: Natomiast regularna aktywność fizyczna może zmniejszyć ryzyko zachorowania na raka, ponieważ kobiety aktywne fizycznie zmniejszają poziom estrogenów i insuliny, co ogranicza rozwój raka.
5. Czynniki środowiskowe i chemikalia
Czynniki środowiskowe i chemikalia związane z rozwojem przemysłu są również powiązane ze zwiększonym ryzykiem raka piersi. Substancje takie jak pestycydy, hormony i chemikalia znajdujące się w tworzywach sztucznych (BPA) mogą wpływać na równowagę hormonalną w organizmie i powodować zmiany w komórkach piersi.
Badania pokazują, że długotrwałe narażenie na niektóre związki chemiczne może powodować mutacje komórkowe, co z kolei może przyczyniać się do rozwoju raka.
6. Skutki wcześniejszych chorób i zabiegów
Kobiety, które chorowały na raka macicy, szczególnie jeśli otrzymywały terapię hormonalną, są obarczone większym ryzykiem zachorowania na raka piersi, ponieważ estrogeny stosowane w terapii mogą sprzyjać wzrostowi komórek nowotworowych. Podobnie u kobiet, które przeszły radioterapię piersi lub okolicy piersi, ryzyko zachorowania na raka piersi w późniejszym życiu jest zwiększone, ponieważ promieniowanie może uszkodzić zdrowe komórki, powodując mutacje komórkowe. Chemioterapia może również powodować działania niepożądane, które wpływają na tkankę piersi, na przykład leki stosowane podczas chemioterapii mogą uszkadzać komórki i prowadzić do rozwoju wtórnych nowotworów. Dlatego ważne jest, aby kobiety poddane tego rodzaju leczeniu regularnie poddawały się badaniom kontrolnym i monitorowały swój stan zdrowia.
Rak piersi jest chorobą wieloczynnikową, na którą składają się czynniki genetyczne, hormonalne, środowiskowe i styl życia. Chociaż nie możemy całkowicie zapobiec tej chorobie, znajomość czynników ryzyka może pomóc kobietom w podejmowaniu świadomych decyzji dotyczących ich zdrowia. Regularne badania kontrolne, zdrowy tryb życia i odpowiednie leczenie mogą znacznie zwiększyć szanse na wczesne wykrycie nowotworu i skuteczną walkę z nim.
📞 Dodatkowe informacje i prośba o konsultację: +371 27 337 768